Opis
Zjawisko korupcji jest tak stare, jak ludzkość. Zmieniają się czasy, zmienia się człowiek, zmienia się również mechanizm korupcji i jej uwarunkowania, ale sama korupcja jest ciągle obecna w życiu różnych społeczności. Paradoksalnie liczba oraz jakość badań i analiz nad zjawiskiem korupcji rosną, pojawiają się coraz bardziej wyrafinowane interpretacje tego przejawu funkcjonowania człowieka, formułowane są pomysły jej ograniczania, powoływane są instytucje do jej zwalczania, a korupcja ciągle ma się dobrze i co więcej – coraz częściej znajduje sobie trwałe miejsce w życiu społecznym w różnych kulturach (często jest wręcz akceptowana zgodnie z zasadą Kalego). Możemy nawet zaryzykować twierdzenie, że czasy współczesne szczególnie sprzyjają zjawisku korupcji. Wskazuje się tu najczęściej na takie czynniki ryzyka, jak: wzrost znaczenia dóbr materialnych; bezwzględną rywalizację w zakresie MIEĆ a nie BYĆ; kryzysy społecznie uznawanych wartości oraz kryzysy w wartościowaniu, jakie przeżywa indywidualny człowiek; zaniedbania i spadek skuteczności działań wychowawczych, ustępujących w konfrontacji z różnymi agresywnymi i populistycznymi ideologiami itd.
Uczestnictwo w działaniach korupcyjnych to nie przypadek. Do korumpowania lub bycia skorumpowanym stopniowo się „dorasta”. Proces ten zaczyna się niestety coraz wcześniej, a więc warto na niego popatrzeć w perspektywie rozwojowej. Okresem szczególnie ważnym dla oswajania się z korupcją i budowaniem ryzyka wchodzenia w role związane z relacją korupcyjną jest okres adolescencji – to tutaj intensyfikuje się proces dojrzewania psychicznego, finalizuje się proces dojrzewania psychicznego, stabilizuje proces dojrzewania duchowego (gł. poczucie sensu życia i konstruktywny system wartości). Konieczne jest więc stawianie pytań o to, jak młodzi ludzie widzą, rozumieją i opisują zjawisko korupcji.
Przygotowana przez nas książka jest efektem badań, mieszczących się w tym właśnie obszarze, a skoncentrowanych na analizie obrazów osób uwikłanych w relację korupcyjną (czyli osób skorumpowanych i osób korumpujących) oraz ich współzależności z obrazem siebie i celami rozwojowymi nastolatków – bo to jest warunek konieczny dla takiej korekty działań wychowawczych oraz budowania skutecznych działań profilaktycznych, które zwiększą szansę na uczciwe życie.
Nasza praca zatytułowana: Uwikłani w relacje korupcyjne: perspektywa młodzieży składa się z trzech rozdziałów. W pierwszym z nich przybliżamy Czytelnikowi istotę zjawiska korupcji, omawiając definicje, formy i klasyfikacje zachowań korupcyjnych, etyczno-prawne aspekty zachowań korupcyjnych, społeczne aspekty zachowań korupcyjnych oraz psychologiczne aspekty zjawiska korupcji. Aktualna wiedza na ten temat to podstawa właściwego zrozumienia istoty prezentowanych badań oraz możliwości ich praktycznego wykorzystania (zwłaszcza w profilowaniu działań wychowawczych i profilaktycznych). W drugim rozdziale prezentujemy pierwszą część wyników badań, a więc po przedstawieniu istoty procedury badawczej analizujemy specyfikę obrazów siebie oraz obrazów osoby skorumpowanej i osoby korumpującej w ogólnej populacji badanej młodzieży, a także w podgrupach płciowych. W trzecim rozdziale prezentujemy drugą część badań, w której skoncentrowaliśmy się na identyfikacji wewnątrzgrupowego zróżnicowania obrazów osoby skorumpowanej oraz osoby korumpującej, aby następnie określić ich współzależności z realnym obrazem siebie oraz tendencjami rozwojowymi subgrup młodzieżowych. W Zakończeniu sygnalizujemy możliwości praktycznego wykorzystania zidentyfikowanych przez nas prawidłowości – z jednej strony w kontekście czterech poziomów analiz psychologicznych, a z drugiej w perspektywie trzech obszarów zastosowań w projektowaniu działań profilaktycznych.